Zagrożenie radiacyjne to sytuacja, w której wystąpi niekontrolowane uwolnienie promieniowania jonizującego do środowiska, np. w wyniku awarii, wypadku lub celowego działania (atak terrorystyczny).
Główne przyczyny zagrożenia radiacyjnego:
- awarie i wypadki z udziałem materiałów promieniotwórczych,
- błędy w przechowywaniu i transporcie,
- nieprzestrzeganie przepisów prawa i procedur bezpieczeństwa,
- działania terrorystyczne, np. detonacja „brudnej bomby”,
- uszkodzenia urządzeń medycznych (np. aparatów rentgenowskich).
Zasady bezpiecznego zachowania:
- nie zbliżaj się do przedmiotów i miejsc oznaczonych symbolem promieniowania jonizującego,
- nie dotykaj, nie otwieraj, nie przenoś podejrzanych pojemników,
- im krócej i dalej od źródła – tym bezpieczniej,
- zapamiętaj – osłony (np. betonowe ściany) zmniejszają dawkę promieniowania.
Przygotowanie przed ewentualnym zdarzeniem:
- przygotuj plecak ewakuacyjny (radio, baterie, żywność, maski, dokumenty, woda itp.),
- opracuj plan awaryjny – znajdź najbezpieczniejsze miejsce, zastanów się nad najlepszym schronieniem w miejscach, w których bywasz najczęściej (praca, szkoła, dom). Idealne miejsce na ukrycie się przed negatywnymi skutkami promieniowania to to z grubymi ścianami i bez okien,
- unikaj paniki – nie każde zdarzenie oznacza realne zagrożenie!
Postępowanie podczas zagrożenia radiacyjnego:
- jeśli w chwili zdarzenia przebywasz na zewnątrz – schowaj się przed wybuchem za czymkolwiek, co może zapewnić ochronę,
- zachowaj spokój, słuchaj oficjalnych komunikatów i poleceń służb, postępuj zgodnie z ich wskazówkami,
- pozostań w domu: zamknij okna, drzwi, uszczelnij otwory wentylacyjne,
- nie spożywaj żywności z nieznanego źródła, szczególnie świeżych warzyw, mleka i mięsa,
- po powrocie z zewnątrz: umyj ciało, zmień ubranie, spakuj je do szczelnej torby, wystaw je na zewnątrz,
- pozostań wewnątrz budynku do czasu, aż służby nie poinformują cię o braku zagrożenia.
Skutki zagrożenia radiacyjnego:
- zagrożenie dla życia i zdrowia poparzenia skóry, uszkodzenia układu pokarmowego, sercowo-naczyniowego lub nerwowego, choroba popromienna (ARS), choroby onkologiczne, a nawet śmierć,
- skażenie gleby, powietrza, wody,
- panika społeczna i zakłócenia porządku publicznego.
Przy niskich poziomach promieniowanie nie powoduje natychmiastowych dostrzegalnych szkód u ludzi. Uważa się jednak, że każda ekspozycja na promieniowanie może zwiększać ryzyko zachorowania na raka na przestrzeni całego dalszego życia oraz zwiększa ryzyko przenoszenia chorób genetycznych.
Promieniowanie jonizujące nie jest widoczne, słyszalne ani wyczuwalne, może być wykryte wyłącznie za pomocą specjalnych urządzeń. Pomiarów stężenia substancji promieniotwórczych dokonuje Państwowa Agencja Atomistyki oraz instytucje współpracujące.
Portal mapowy Państwowej Agencji Atomistyki obrazujący bieżącą sytuację radiacyjną: https://monitoring.paa.gov.pl/maps-portal/
